Rehabilitacja za pośrednictwem telefonu komórkowego to już nie mrzonka, ale teraźniejszość w usługach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. A ponadto od maja b.r. z rehabilitacji leczniczej mogą korzystać osoby po operacyjnym leczeniu niektórych chorób nowotworowych. Właśnie ruszyły dwa nowe programy pilotażowe.

Nowości rehabilitacyjne oferowane już od maja w ramach prewencji rentowej ZUS to efekt zmian, jakie zaszły w rankingu chorób najczęściej powodujących niezdolność do pracy. W Polsce, podobnie jak w większości krajów Unii Europejskiej, na czoło tej listy wysunęły się choroby serca oraz schorzenia nowotworowe.

Telemedycyna na usługach ZUS

Minęły już czasy, kiedy rehabilitacja oznaczała obowiązkowy pobyt w sanatorium. Dziś ZUS, osobom cierpiącym na schorzenia układu krążenia, daje nowe możliwości. W niektórych przypadkach możliwe jest nawet pogodzenie rehabilitacji z pracą. Oczywiście, praca w takim przypadku nie może oznaczać godzin spędzanych przy biurku – musi odbywać się w rozsądnych granicach czasowych. Rehabilitacja kardiologiczna w systemie ambulatoryjnym w programie pilotażowym będzie odbywała się początkowo w ośrodku rehabilitacyjnym, a po przeprowadzeniu odpowiednich badań typu: echo serca, test wysiłkowy, 24-godzinne monitorowanie EKG metodą Holtera i przeszkoleniu pacjenta w obsłudze urządzenia do przesyłania zapisu EKG na odległość oraz w posługiwaniu się aparatem sterującym procesem rehabilitacji w warunkach domowych, pacjent po około 10 dniach ćwiczeń w ośrodku rehabilitacyjnym będzie kontynuował ją nadal samodzielnie, wykonując ustalony indywidualnie program ćwiczeń pod stałym telemedycznym nadzorem ośrodka rehabilitacyjnego w domu.

W ostatnim, trzecim, etapie ośrodek rehabilitacyjny dokona oceny klinicznej, oceni efekty rehabilitacji, wyda kartę informacyjną, a  pacjent będzie miał możliwość oceny programu poprzez wypełnienie ankiety.

Podczas rehabilitacji domowej, każdego dnia jeszcze przed rozpoczęciem ćwiczeń osoba rehabilitowana będzie poproszona o przesłanie do ośrodka rehabilitacyjnego spoczynkowego zapisu EKG (umożliwi to odpowiednio zaprogramowany aparat rejestrujący i telefon komórkowy) oraz o odpowiedź na kilka pytań (określenie aktualnego samopoczucia, wagi ciała, wysokości ciśnienia tętniczego krwi). Zależnie od wartości tych parametrów lekarz w ośrodku zaplanuje rodzaj i czas trwania wysiłku fizycznego, jaki tego dnia pacjent ma do wykonania. W każdej chwili, dzięki urządzeniu rejestrującemu rytm serca – do lekarza w ośrodku może zostać przesłana informacja o rodzaju patologii. Pacjent zostanie wówczas powiadomiony o konieczności przerwania wysiłku. Złe samopoczucie, zmęczenie itp. także będą sygnałem do zaprzestania ćwiczeń.

Co najważniejsze, pacjent będzie cały czas pod nadzorem personelu medycznego ośrodka.

Przy dzisiejszej pogarszającej się sytuacji na rynku pracy, rodzącej niechęć pacjentów do odrywania się od swoich obowiązków zawodowych i korzystania z leczenia w sanatorium, rehabilitacja domowa może stanowić remedium na uaktywnienie pacjentów po przebytych zawałach serca lub zabiegach kardiologicznych bezoperacyjnego poszerzania naczyń tzw. angioplastyki naczyniowej. Nie musimy już bowiem na cały okres rehabilitacji rezygnować z pracy. W ograniczonym wymiarze czasu możemy ja wykonywać także podczas rekonwalescencji. Dzięki kontrolowanemu obciążaniu organizmu wysiłkiem fizycznym poprawiamy naszą kondycję, uczymy się prozdrowotnych zachowań i możemy poprawić jakość życia, czyli żyć zdrowiej i dłużej.

Choroba nowotworowa nie wyklucza rehabilitacji

Do niedawna w naszym społeczeństwie panowało powszechne przekonanie, że rehabilitacja przy schorzeniach nowotworowych jest niepotrzebna. Na szczęście ten pogląd uległ zmianie. Liczba osób, których dotykają tego typu schorzenia niestety cały czas rośnie. ZUS nie pozostaje obojętny wobec tych zmian. Podobnie jak w przypadku kardiologicznej rehabilitacji domowej, już od maja tego roku będzie wprowadzony pilotażowy program rehabilitacji w niektórych schorzeniach onkologicznych. Program obejmuje osoby po operacji nowotworu gruczołu piersiowego oraz kobiety po operacji  nowotworu narządu rodnego. Jak wiadomo wczesne rozpoznanie oraz kompleksowe leczenie, a także odpowiednio wdrożona rehabilitacja, poprawiają rokowanie i ułatwiają powrót do pełnej aktywności.

Przesłanki decydujące o skierowaniu na rehabilitację leczniczą ZUS będą ustalane indywidualnie w przypadku każdego pacjenta. Obowiązywać będą jednak stałe kryteria oceny, takie jak:

• zakończenie pełnego postępowania diagnostycznego i wykluczenie obecności przerzutów oraz stanów przedrakowych lub raka przedinwazyjnego,
• zakończenie onkologicznego leczenia pierwotnego (operacyjnego i/lub radioterapii), przy czym kontynuowanie leczenia farmakologicznego w opinii onkologów nie stanowi bezwzględnego przeciwwskazania do rozpoczęcia rehabilitacji,
• niski stopień zaawansowania choroby.

Rehabilitacja lecznicza w schorzeniach onkologicznych będzie miała charakter kompleksowy i obejmie rehabilitację fizyczną, psychologiczną oraz edukację zdrowotną. Prowadzone będą zabiegi kinezyterapii (leczenie ruchem) i niektóre formy fizykoterapii (głównie zabiegi z zakresu wodolecznictwa i masaż pneumatyczny), psychoedukacja, psychoterapia grupowa i indywidualna oraz treningi relaksacyjne. Edukacja zdrowotna uwzględni natomiast tematykę obejmującą m.in.: naukę życia z chorobą, naukę zasad prawidłowego żywienia, nabycie umiejętności radzenia sobie ze stresem w życiu codziennym.

Turnus rehabilitacyjny, podobnie jak ma to miejsce w przypadku innych form rehabilitacji prowadzonej w ramach działalności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, trwać będzie średnio 24 dni.

Kiedy i gdzie na rehabilitację?

Półroczny pilotaż nowych form rehabilitacji leczniczej ZUS rozpoczyna się w maju i potrwa do października 2009 r. Wybrane w wyniku konkursu ośrodki rehabilitacyjne będą zlokalizowane w dużych ośrodkach akademickich (np. Warszawie, Krakowie, Wrocławiu, Gliwicach). Istotnymi kryteriami przy ich wyborze będzie liczba i specjalizacja kadry medycznej oraz wymogi sprzętowe. Przez najbliższe pół roku
z nowych form rehabilitacji będzie mogło skorzystać około 600 osób. Jeżeli program pilotażowy przyniesie zakładany efekt i pomoże pacjentom w powrocie do pełnej aktywności fizycznej i zawodowej, to nowe formy rehabilitacji na stałe wejdą do zakresu usług rehabilitacyjnych świadczonych w ramach prewencji rentowej ZUS.

Jadwiga Kawwa
Departament Prewencji i Rehabilitacji