Aktualności

Naturalne surowce lecznicze

Naturalne surowce lecznicze – Warunkiem przydatności środowiska przyrodniczego dla celów leczniczych i profilaktycznych są walory krajobrazowe i naturalne czynniki lecznicze, a w tym także korzystne właściwości bioklimatyczne. Podstawę rozwoju funkcji uzdrowiskowych stanowią, zatem złoża kopalin leczniczych (wody lecznicze, gazy lecznicze oraz torfy lecznicze zwane borowinami) oraz lecznicze właściwości klimatu.

Złożem kopaliny, zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994r. Prawo geologiczne i górnicze (tekst jedn. Dz. U. z 2005r. Nr 228, poz. 1947, z późn. zm.) jest takie naturalne nagromadzenie minerałów i skał oraz innych substancji stałych, gazowych i ciekłych, których wydobywanie może przynieść korzyść gospodarczą.

Za kopaliny lecznicze uznano 71 złóż wód podziemnych oraz 18 złóż torfów (rozporządzenie Rady Ministrów z 14.02.2006r. w sprawie złóż wód podziemnych zaliczonych do solanek, wód leczniczych i termalnych oraz złóż innych kopalin leczniczych, a także zaliczenia kopalin pospolitych z określonych złóż lub jednostek geologicznych do kopalin podstawowych (Dz. U. z 2006 r. Nr 32, poz. 220, z późn. zm.).

Załącznik nr 4 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 kwietnia 2006 r. w sprawie zakresu badań niezbędnych do ustalenia właściwości leczniczych naturalnych surowców leczniczych i właściwości leczniczych klimatu, kryteriów ich oceny oraz wzoru świadectwa potwierdzającego te właściwości (Dz. U. z 2006r. Nr 80, poz. 565) określa kryteria oceny leczniczych właściwości wód podziemnych, które mogą być uznane za lecznicze. Wodami leczniczymi mogą być:

1)

wody mineralne – wody zawierające w 1 dm3 co najmniej 1.000 mg rozpuszczonych składników, w tym w szczególności: chlorki, siarczany i wodorowęglany sodu, wapnia i magnezu, występujące w poszczególnych wodach w różnych stosunkach ilościowych. W charakterystyce wody mineralnej podaje się procentową zawartość ogółu składników stałych, rozpuszczonych w danej wodzie oraz nazwy anionów i kationów, których udział ilościowy w przeliczeniu na miligramorównoważniki (meq) w 1 dm3 wody przekracza 20%, w kolejności malejących stężeń;

2)

wody swoiste (słabo zmineralizowane) – wody zawierające w dm3 poniżej 1.000 mg rozpuszczonych składników stałych, w tym jeden lub więcej składników leczniczych swoistych, w podanych lub wyższych stężeniach:

a) 1 mg jodków – woda jodkowa,
b) 1 mg siarczków lub innych związków siarki (II) – woda siarczkowa,
c) 2 mg fluorków – woda fluorkowa,
d) 10 mg żelaza (II) – woda żelazista,
e) 70 mg kwasu metakrzemowego – woda krzemowa,
f) 1.000 mg niezwiązanego dwutlenku węgla – szczawa,
g) 250-999 mg niezwiązanego dwutlenku węgla – woda kwasowęglowa lub
h) wykazująca na wypływie z ujęcia temperaturę co najmniej 20°C – woda termalna,
i)

wykazująca aktywność promieniotwórczą co najmniej 74 Bg/dm3 – woda radonowa.
W charakterystyce wody swoistej wymienia się zawarte w niej składniki swoiste w porządku malejących stężeń;

3)

wody mineralne swoiste – wody mineralne zawierające jeden lub więcej składników swoistych wymienionych w pkt 2. W charakterystyce wody mineralnej swoistej podaje się procentową zawartość rozpuszczonych składników mineralnych, nazwy anionów i kationów, których udział ilościowy w przeliczeniu na miligramorównoważniki (meq) w 1 dm3 wody przekracza 20 %, oraz nazwę związaną z charakterystycznymi dla danej wody składnikami swoistymi, w porządku malejących stężeń.
Wody podziemne muszą także być niezanieczyszczone pod względem chemicznym i mikrobiologicznym, o naturalnej zmienności cech fizycznych i chemicznych. Tworzywami leczniczymi wykorzystywanymi w lecznictwie są także gazy lecznicze. Występują one w przyrodzie w formie rozpuszczonej w wodzie lub samodzielnie. W balneologii wykorzystuje się głównie dwutlenek węgla, siarkowodór, tlen oraz ostatnio także ozon w mieszance ozonowo-tlenowej.

4) torfy lecznicze – Kolejnym rodzajem naturalnych surowców wykorzystywanych w lecznictwie uzdrowiskowym są torfy lecznicze zaliczane do peloidów, które pochodzą z nie odwodnionego torfowiska o stopniu humifikacji wyższym niż H3 (bardzo słabo rozłożony), zawierający więcej niż 75% substancji organicznych w przeliczeniu na suchą masę, mający właściwości fizyko-chemiczne i mikrobiologiczne odpowiednie dla surowców leczniczych (PN-Z-11000: 2001). Na wartość leczniczą borowin wpływa fakt, iż wśród składników stałych torfu występują części organicznie i nieorganiczne, których wzajemny stosunek jest podstawą podziału torfu na borowiny z torfowisk wysokich, przejściowych i niskich. Z reguły torfy typu wysokiego charakteryzują się wyższym stopniem rozkładu, dlatego też są bardziej cenione w lecznictwie uzdrowiskowym. Kryteria oceny leczniczych właściwości peloidów określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 kwietnia 2006 r. w sprawie zakresu badań niezbędnych do ustalenia właściwości leczniczych naturalnych surowców leczniczych i właściwości leczniczych klimatu, kryteriów ich oceny oraz wzoru świadectwa potwierdzającego te właściwości (Dz. U. z 2006r. Nr 80, poz. 565). Polska ma duże zasoby złóż borowinowych, które cechują się wysokimi wartościami leczniczymi. Uzdrowiskami, w których wykorzystuje się borowiny do kuracji są: Horyniec Zdrój, Inowrocław, Kamień Pomorski, Kołobrzeg, Połczyn Zdrój, Świnoujście, Ustka, Ustroń, Wieniec Zdrój.

Naturalne kopaliny lecznicze należą do strategicznych zasobów kraju stanowiących własność Skarbu Państwa. Gospodarowanie nimi winno być prowadzone zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju i w interesie dobra ogólnego (ustawa z dnia 6 lipca 2001r. o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów kraju – Dz. U. z 2001 r. Nr 97, poz. 1051, z późn. zm.).
Nadzór nad kopalinami leczniczymi pełni Minister Środowiska, a wszelkie działania w zakresie poszukiwania, rozpoznawania i wydobywania kopalin reguluje ustawa z dnia 4 lutego 1994r. prawo geologiczne i górnicze (tekst jedn. Dz. U. z 2005r. Nr 228, poz. 1947, z późn. zm.), zgodnie z którą Minister Zdrowia uzgadnia projekt koncesji na wydobywanie kopalin leczniczych. Z punku widzenia lecznictwa uzdrowiskowego o wartości i pozycji uzdrowiska w sektorze decydujące znaczenie ma ilość i jakość naturalnych zasobów. Są uzdrowiska, które posiadają jedno ujęcie z wodą leczniczą oraz takie, które dysponują kilku, kilkunastoma i więcej ujęciami.

Zestawienie rodzajów i zasobów kopalin leczniczych w polskich uzdrowiskach

Źródło: http://www.mz.gov.pl

3 432 wizyt(y)

sr-fb-share-3545146 sr-print-3631091sr-pdf-3133633sr-email-6795254